صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

در دنیای امروزی، مفهوم صرافی‌ غیرمتمرکز به‌طور گسترده‌ای در بین علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال مطرح شده است. این نوع صرافی‌ها در مقایسه با صرافی‌های متمرکز، به کاربران امکان می‌دهند که بدون نیاز به واسطه‌ها یا نهادهای مرکزی، دارایی‌های خود را به‌صورت مستقیم مبادله کنند. با افزایش تقاضا برای امنیت و حریم خصوصی در بازار ارزهای دیجیتال، صرافی‌های غیر متمرکز به عنوان یک راهکار نوآورانه مطرح شده‌اند.

در این مقاله، با بررسی مفاهیم و مزایای صرافی غیرمتمرکز، به سوالات کلیدی درباره این فناوری پاسخ خواهیم داد. همچنین، به نقش مهم این صرافی‌ها در آینده تبادل ارزهای دیجیتال خواهیم پرداخت. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر درباره صرافی غیرمتمرکز هستید و می‌خواهید بدانید چگونه کار می‌کند و چرا این روزها محبوبیت بیشتری پیدا کرده است، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

صرافی غیرمتمرکز چیست؟

صرافی‌های ارزدیجیتال، پلتفرم‌هایی برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال به صورت اینترنتی هستند. در صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchanges)، تمامی اطلاعات کاربران و تراکنش‌ها در سرورهای مرکزی ذخیره می‌شود. این صرافی‌ها با استفاده از زیرساخت‌های متمرکز، تجربه کاربری سریع و راحتی را ارائه می‌دهند. اما این تمرکز، به‌خصوص برای کسانی که دغدغه امنیت و حریم خصوصی دارند، یک نقطه ضعف محسوب می‌شود. ذخیره اطلاعات و دارایی‌های کاربران در یک نقطه مرکزی، صرافی‌های متمرکز را به اهداف حملات سایبری و دستکاری اطلاعات تبدیل می‌کند.

صرافی غیرمتمرکز (Decentralized Exchange – DEX) تلاش می‌کند تا این نقطه ضعف را با حذف واسطه‌های مرکزی برطرف کند. در صرافی‌های غیرمتمرکز، هیچ نهاد مرکزی وجود ندارد که به عنوان واسطه بین خریدار و فروشنده عمل کند. این صرافی‌ها از قراردادهای هوشمند و پروتکل‌های همتا به همتا (P2P) استفاده می‌کنند تا کاربران بتوانند مستقیماً و بدون نیاز به اعتماد به یک شخص یا نهاد، دارایی‌های خود را مبادله کنند.

در صرافی غیرمتمرکز، کاربران به‌جای واریز کردن ارزهای دیجیتال به کیف پول صرافی، مستقیماً از کیف پول شخصی خود اقدام به معامله می‌کنند. به این ترتیب، کنترل کامل بر دارایی‌ها و کلیدهای خصوصی خود دارند. این ویژگی باعث می‌شود که کاربران از امنیت بیشتری برخوردار باشند، اما مسئولیت از دست دادن دارایی‌ها در صورت وقوع اشتباهاتی مثل گم کردن کلید خصوصی یا ارسال اشتباه دارایی، کاملاً بر عهده خود کاربران است.

یکی از ویژگی‌های کلیدی صرافی‌های غیرمتمرکز، استفاده از قراردادهای هوشمند است. این قراردادها به‌صورت خودکار شرایط معامله را اجرا می‌کنند و نیازی به اعتماد به طرفین معامله وجود ندارد. بسیاری از این صرافی‌ها بر روی بلاک‌چین اتریوم ساخته شده‌اند و به دلیل معماری توزیع‌شده و عدم وابستگی به سرورهای مرکزی، امنیت بیشتری نسبت به صرافی‌های متمرکز ارائه می‌دهند.

با افزایش تقاضا برای امنیت و حریم خصوصی بیشتر در دنیای رمزارزها، صرافی‌های غیرمتمرکز به عنوان راهکاری نوین و محبوب در حال گسترش هستند.

صرافی غیرمتمرکز DEX چگونه کار می‌کند؟

صرافی غیرمتمرکز (DEX) به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کاربران بتوانند بدون نیاز به یک نهاد واسطه یا مرکزی، دارایی‌های دیجیتال خود را مستقیماً با یکدیگر مبادله کنند. این صرافی‌ها بر روی شبکه‌های بلاک‌چین ساخته شده‌اند و از قراردادهای هوشمند برای انجام و ثبت تراکنش‌ها بهره می‌برند. اما عملکرد DEX‌ ها چگونه است و چه تفاوت‌هایی با صرافی‌های متمرکز دارند؟

در صرافی غیرمتمرکز، تمامی تراکنش‌ها به کمک قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند. این قراردادها به‌طور خودکار شرایط معامله را بررسی کرده و آن را اجرا می‌کنند. کاربران در این نوع صرافی‌ها به‌جای واریز دارایی‌های خود به کیف پول صرافی، ارزهای دیجیتال را مستقیماً از کیف پول خود معامله می‌کنند. این به معنای آن است که کنترل کامل دارایی‌ها همیشه در دست کاربران است و صرافی هیچ دخالتی در نگهداری وجوه ندارد.

هزینه‌ها و کارمزدها در DEX‌ها

هر معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز شامل دو نوع کارمزد می‌شود:

1 – کارمزد تراکنش در بلاک‌چین: به دلیل اینکه معاملات بر روی شبکه بلاک‌چین انجام می‌شوند، کاربران باید هزینه‌های مربوط به پردازش تراکنش‌ها روی بلاک‌چین (که به آن “گس فی” در اتریوم گفته می‌شود) را بپردازند.

2 – کارمزد معامله: بسیاری از DEX‌ها برای فراهم کردن نقدینگی و پایداری سیستم، یک کارمزد کوچک از هر معامله دریافت می‌کنند. این کارمزد ممکن است متفاوت باشد و بستگی به نوع DEX و پروتکل‌های آن دارد.

انواع صرافی‌های غیرمتمرکز DEX

سه نوع اصلی از صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارد که هرکدام عملکرد متفاوتی دارند:

1 – بازارسازان خودکار (Automated Market Makers – AMM)
این نوع از صرافی‌ها به‌جای استفاده از دفترچه‌های سفارش، از الگوریتم‌ها و استخرهای نقدینگی (liquidity pools)  برای تعیین قیمت دارایی‌ها استفاده می‌کنند. معامله‌گران می‌توانند با استخرهای نقدینگی تعامل داشته باشند و دارایی‌های خود را به‌طور مستقیم با استخرها مبادله کنند. این مدل به کارآمدی بالایی در تامین نقدینگی کمک می‌کند. یکی از معروف‌ترین نمونه‌های AMM، صرافی Uniswap  است.

2 – دفترچه‌های سفارش (Order Books DEXs)
این نوع از صرافی‌های غیرمتمرکز، شبیه به صرافی‌های متمرکز عمل می‌کنند که کاربران سفارشات خرید و فروش خود را ثبت می‌کنند. تفاوت اصلی در این است که در دفترچه‌های سفارش DEX، این سفارشات مستقیماً توسط قراردادهای هوشمند اجرا می‌شود و صرافی هیچ نقش واسطه‌ای ندارد. از جمله مثال‌های معروف این نوع DEX می‌توان به IDEX اشاره کرد.

3 – تجمیع‌کننده‌ها (DEX Aggregators)
تجمیع‌کننده‌های DEX، پلتفرم‌هایی هستند که به‌طور همزمان قیمت‌ها و نقدینگی را از چندین صرافی غیرمتمرکز جمع‌آوری می‌کنند تا کاربران بتوانند بهترین قیمت و سریع‌ترین اجرا را برای معاملات خود پیدا کنند. این نوع DEX به کاربران کمک می‌کند تا از نقدینگی موجود در چندین بازار استفاده کنند و بیشترین سود ممکن را از معاملات خود ببرند.

نقش قراردادهای هوشمند در DEX

قراردادهای هوشمند در قلب عملکرد DEX‌ها قرار دارند. این قراردادها بدون نیاز به واسطه‌های انسانی، به‌طور خودکار شروط توافق را بررسی و اجرا می‌کنند. به عنوان مثال، اگر دو طرف معامله بخواهند بیت‌کوین و اتریوم را مبادله کنند، قرارداد هوشمند به‌صورت خودکار مقدار مورد توافق را از کیف پول‌ها انتقال می‌دهد و ثبت تراکنش در بلاک‌چین صورت می‌گیرد.

در نتیجه، صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از این قراردادها، نه تنها امنیت بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند، بلکه اعتماد به‌طور کامل از واسطه‌ها حذف شده و به تکنولوژی واگذار می‌شود.

تفاوت صرافی متمرکز و صرافی غیرمتمرکز

یکی از اساسی‌ترین تفاوت‌ها بین صرافی‌های متمرکز (CEX) و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، نوع کنترل و سرپرستی دارایی‌ها و تراکنش‌ها است. در صرافی غیرمتمرکز، تمام دارایی‌های کاربران در کیف پول‌هایی نگهداری می‌شوند که توسط صرافی مدیریت می‌شود و این پلتفرم مسئول امنیت و نظارت بر تراکنش‌ها است. در حالی که در صرافی‌های غیرمتمرکز، دارایی‌ها مستقیماً در کیف پول‌های کاربران ذخیره می‌شوند و معاملات از طریق قراردادهای هوشمند و بدون نیاز به واسطه انجام می‌پذیرند.

صرافی متمرکز (CEX)

در صرافی غیرمتمرکز، کاربران باید فرآیند احراز هویت مشتری (KYC) را انجام دهند تا هویت خود را تأیید کنند. این امر به‌منظور جلوگیری از پولشویی، تقلب و سوءاستفاده‌های مالی انجام می‌شود. کاربران با استفاده از این نوع صرافی‌ها می‌توانند به راحتی به دارایی‌های دیجیتال خود دسترسی داشته باشند و با سرعت بالا اقدام به معامله کنند.

از طرف دیگر، نقدینگی در صرافی‌های متمرکز بسیار بالاست زیرا این پلتفرم‌ها به‌طور مداوم کاربران جدید و دارایی‌های بیشتری جذب می‌کنند. بنابراین، کاربران با مشکلاتی نظیر تأخیر در پردازش سفارشات یا نوسانات قیمت کمتر روبه‌رو می‌شوند.

صرافی غیرمتمرکز (DEX)

در صرافی غیرمتمرکز، کاربران هیچ نیازی به احراز هویت ندارند و می‌توانند به‌صورت ناشناس معامله کنند. این صرافی‌ها هرگز دارایی‌های کاربران را در اختیار نمی‌گیرند و تمام تراکنش‌ها به‌صورت همتابه‌همتا (P2P) و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. به این ترتیب، کاربران کنترل کامل بر دارایی‌های خود دارند و نیازی به اعتماد به یک نهاد واسطه نیست.

یکی از مهم‌ترین مزیت‌های DEX‌ها، امنیت بالا و مقاومت در برابر حملات هکری است، چرا که هیچ سرور مرکزی وجود ندارد که به عنوان هدف اصلی برای هکرها عمل کند. با این حال، این صرافی‌ها ممکن است از لحاظ نقدینگی ضعیف‌تر عمل کنند زیرا کاربران کمتری به این صرافی‌ها اعتماد کرده و سرمایه خود را وارد آنها می‌کنند. همچنین، به دلیل تعامل مستقیم با قراردادهای هوشمند، انجام تراکنش‌ها در DEX‌ ها ممکن است کندتر و پیچیده‌تر باشد.

مقایسه ویژگی‌ها بین CEX و DEX

ویژگی	صرافی متمرکز (CEX)	صرافی غیرمتمرکز (DEX)
حریم خصوصی (Privacy)	نیازمند احراز هویت (KYC) است	امکان معامله به صورت ناشناس
امنیت (Security)	بیشتر مستعد هک شدن است	کمتر مستعد هک شدن است
نقدینگی (Liquidity)	نقدینگی بیشتر	نقدینگی کمتر
هزینه‌ها (Fees)	هزینه‌های بالاتر	هزینه‌های کمتر
سرعت (Speed)	زمان معاملات سریع‌تر	زمان معاملات کندتر
تجربه کاربر (User Experience)	رابط کاربرپسند و ساده	رابط کاربری پیچیده‌تر به دلیل نیاز به تعامل با قراردادهای هوشمند
معاملات (Trading)	خرید و فروش توسط صرافی انجام می‌شود	معاملات به‌صورت همتا به همتا انجام می‌شود

مقایسه ویژگی‌ها بین CEX و DEX

1 – سرعت و کارایی

صرافی‌های متمرکز به دلیل داشتن زیرساخت‌های متمرکز و سریع، معمولاً سرعت پردازش معاملات بالاتری نسبت به DEX‌ ها دارند. در حالی که در DEX‌ ها، به دلیل استفاده از شبکه‌های بلاک‌چین، پردازش تراکنش‌ها می‌تواند کندتر باشد و کاربران ممکن است مدت بیشتری برای تایید تراکنش‌ها منتظر بمانند.

2 – تجربه کاربری

از لحاظ تجربه کاربری، صرافی‌های متمرکز رابط‌های کاربری ساده و راحتی را ارائه می‌دهند که حتی کاربران تازه‌کار هم به‌راحتی می‌توانند از آنها استفاده کنند. در مقابل، صرافی غیرمتمرکز ممکن است به دلیل نیاز به تعامل با قراردادهای هوشمند و پیچیدگی‌های فنی، برای برخی کاربران چالش‌برانگیز باشند.

3 – نقدینگی

یکی دیگر از تفاوت‌های مهم بین این دو نوع صرافی، نقدینگی است. صرافی‌های متمرکز به دلیل جذب حجم زیادی از معاملات و سرمایه‌های کلان، نقدینگی بیشتری ارائه می‌دهند. در حالی که در DEX‌ ها، به دلیل اینکه معاملات به‌صورت غیرمتمرکز و توزیع شده انجام می‌شود، ممکن است نقدینگی کمتر و نوسانات بیشتری وجود داشته باشد.

مهم‌ترین نکات در زمان انتخاب صرافی غیرمتمرکز

انتخاب یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) مناسب، نیازمند توجه به چندین عامل کلیدی است. هر صرافی ویژگی‌های متفاوتی ارائه می‌دهد که می‌تواند بر تجربه و امنیت کاربران تأثیر بگذارد. در این بخش، مهم‌ترین فاکتورهایی که باید در زمان انتخاب یک DEX در نظر بگیرید، بررسی می‌کنیم.

1 – شهرت (Reputation)

شهرت یک صرافی غیرمتمرکز یکی از مهم‌ترین عواملی است که باید به آن توجه کنید. اکثر DEX‌ ها توسط سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) اداره می‌شوند و جوامع فعالی دارند. بررسی این جوامع و کسب اطلاعات از بازخوردهای آنها می‌تواند به شما کمک کند تا از قابلیت‌ها و امنیت صرافی مطمئن شوید. جوامع فعال، نه‌تنها به بهبود پروژه کمک می‌کنند، بلکه در صورت بروز مشکلات، اطلاعات و راهنمایی‌های مفیدی ارائه می‌دهند.

علاوه بر این، بررسی تاریخچه صرافی، سابقه هک شدن یا هر نوع نقص امنیتی نیز می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری کمک کند. صرافی‌هایی که سابقه شفاف و مثبتی دارند، اطمینان بیشتری برای کاربران فراهم می‌کنند.

2 – امنیت (Security)

در دنیای رمزارزها، امنیت همیشه اولویت اول است. با توجه به تعداد زیادی از هک‌ها، rug pulls، و حملات به پروتکل‌ها و بریج‌ها، باید از امنیت صرافی مورد نظر خود اطمینان حاصل کنید. از آنجایی که  DEX‌ها به‌طور غیرمتمرکز و بدون نهاد مرکزی عمل می‌کنند، خطر هک‌های امنیتی ممکن است کاهش یابد، اما همچنان وجود دارد. برای مثال، باید بررسی کنید که آیا صرافی از قراردادهای هوشمند قابل اعتماد و تست‌شده استفاده می‌کند یا خیر.

در بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز، هک‌ها و نقص‌های امنیتی به دلیل وجود اشکالات در قراردادهای هوشمند رخ می‌دهد. بنابراین بررسی گزارشات امنیتی و تست‌های امنیتی صورت گرفته توسط شرکت‌های معتبر، اهمیت زیادی دارد.

3 – یکپارچه‌سازی با کیف پول‌ها (Integration with Wallets)

یکی دیگر از فاکتورهای مهم در انتخاب DEX، سازگاری آن با کیف پول‌های دیجیتال است. کاربران باید مطمئن شوند که صرافی غیرمتمرکزی که قصد استفاده از آن را دارند، به راحتی با کیف پول آنها ادغام می‌شود. بیشتر  DEX‌ها از پروتکل WalletConnect  استفاده می‌کنند که اجازه می‌دهد کاربران به انواع کیف پول‌های محبوب مانند MetaMask، Trust Wallet، و غیره متصل شوند. با این حال، برخی از DEX‌ ها ممکن است تنها با کیف پول‌های خاصی کار کنند، بنابراین این موضوع را قبل از انتخاب بررسی کنید.

این سازگاری از نظر سهولت استفاده و امنیت نیز اهمیت دارد. کاربران باید بتوانند به راحتی و با اطمینان از کیف پول خود به DEX متصل شوند و تراکنش‌های خود را انجام دهند.

4 – تجربه کاربری (User Experience)

یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب DEX، تجربه کاربری است. صرافی‌های غیرمتمرکز مختلف دارای رابط‌های کاربری متفاوتی هستند و برخی از آنها ممکن است برای کاربران تازه‌کار پیچیده باشند. برخی از DEX‌ ها رابط‌های کاربری ساده و کاربرپسندی دارند که امکان اجرای سریع و آسان معاملات را فراهم می‌کنند، در حالی که برخی دیگر از پلتفرم‌های پیچیده‌ای برخوردارند که ممکن است به دانش بیشتری در مورد بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند نیاز داشته باشد.

برای مثال، صرافی ‌هایی مثل Uniswap و PancakeSwap به دلیل داشتن رابط‌های کاربری ساده، در بین کاربران تازه‌کار محبوبیت زیادی دارند. در مقابل، پلتفرم‌هایی که از الگوریتم‌های پیچیده‌تری استفاده می‌کنند، ممکن است برای کاربران حرفه‌ای جذاب‌تر باشند.

5 – هزینه‌ها (Fees)

هزینه‌های تراکنش در صرافی‌های غیرمتمرکز می‌تواند متغیر باشد و به شبکه‌ای که صرافی بر روی آن فعالیت می‌کند، بستگی دارد. برای مثال، DEX‌ های مبتنی بر اتریوم به دلیل هزینه‌های بالای گس (gas fees) معمولاً هزینه‌های بیشتری نسبت به DEX‌هایی که بر روی شبکه‌های ارزان‌تر مانند BSC یا Polygon فعالیت می‌کنند، دریافت می‌کنند.

ابزارهایی مانند 1inch وجود دارند که به کاربران اجازه می‌دهند تا هزینه‌های تراکنش را در صرافی‌های مختلف مقایسه کنند. انتخاب صرافی با هزینه‌های مناسب می‌تواند به صرفه‌جویی در هزینه‌های معامله کمک کند. کاربران می‌توانند از DEX Aggregators برای یافتن ارزان‌ترین نرخ‌ها و کارمزدهای کمتر استفاده کنند.

انتخاب صرافی غیرمتمرکز مناسب نیازمند در نظر گرفتن چندین فاکتور کلیدی است. امنیت، سازگاری با کیف پول‌ها، تجربه کاربری، و هزینه‌های معامله از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که باید قبل از انتخاب DEX مدنظر قرار دهید. هر کاربر با توجه به نیازهای خاص خود باید صرافی مناسب را انتخاب کند. صرافی‌هایی که در کنار امنیت بالا، رابط کاربری آسان و هزینه‌های معقولی ارائه می‌دهند، بهترین گزینه‌ها برای کاربران مبتدی و حرفه‌ای هستند.

بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز

در سال‌های اخیر، تعداد زیادی صرافی غیرمتمرکز (DEX) راه‌اندازی شده‌اند، اما تنها تعداد انگشت‌شماری از آنها توانسته‌اند به حجم معاملات بالا و قابل‌توجهی دست یابند. انتخاب یک صرافی غیرمتمرکز مناسب نیازمند بررسی دقیق و توجه به ویژگی‌های مختلف هر پلتفرم است. در ادامه، برخی از بهترین و محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز را معرفی می‌کنیم که به‌واسطه کارکرد و خدمات ویژه خود، جایگاه ممتازی در بازار پیدا کرده‌اند.

1 – OKX؛ یکی از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی OKX به‌عنوان یک تجمیع‌کننده قیمت (DEX Aggregator) عمل می‌کند و بهترین قیمت‌های موجود در بیش از 200 صرافی غیرمتمرکز را برای کاربران جمع‌آوری می‌کند. این ویژگی به معامله‌گران کمک می‌کند تا با کمترین هزینه و بهترین قیمت معامله کنند. همچنین OKX از 15 شبکه بلاک‌چین پشتیبانی می‌کند و معاملات زنجیره‌ای متقابل (Cross-Chain) را نیز امکان‌پذیر می‌سازد.

مزایا:

• تجمیع بهترین قیمت‌ها از بیش از 200 DEX
• پشتیبانی از 15 شبکه بلاک‌چین
• امکان تبادل زنجیره‌ای

معایب:

• عدم نمایش هزینه کمیسیون تا قبل از ثبت سفارش

2 – Uniswap؛ یکی از بزرگترین صرافی‌های غیرمتمرکز جهان

Uniswap یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز در حوزه توکن‌های ERC-20 است. یونی‌سواپ با پشتیبانی از چندین شبکه بلاک‌چین از جمله Binance Smart Chain، Polygon، و Arbitrum، به کاربران امکان معاملات زنجیره‌ای متقابل را می‌دهد. این صرافی به‌خاطر رابط کاربری ساده و معاملات سریع، به یکی از محبوب‌ترین صرافی‌ها تبدیل شده است.

مزایا:

• بدون نیاز به احراز هویت
• رابط کاربری ساده و آسان
• پشتیبانی از بیش از 300 dApp

معایب:

• کارمزد نسبتاً بالا (۰.۳٪)

3 – PancakeSwap؛ بهترین صرافی غیرمتمرکز برای معامله توکن‌های BSC

PancakeSwap یکی از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز برای معامله توکن‌های Binance Smart Chain (BSC) است. این پلتفرم شباهت زیادی به Uniswap دارد اما روی زنجیره بایننس فعالیت می‌کند. PancakeSwap به دلیل کارمزد پایین (۰.۲۵٪) و معاملات سریع، به انتخاب محبوبی برای کاربران تبدیل شده است.

مزایا:

• کارمزد پایین (۰.۲۵٪)
• پشتیبانی از Staking و Yield Farming

معایب:

• پشتیبانی محدود به زنجیره بایننس

4 –  1Inch؛ تجمیع‌کننده قیمت برای معاملات ارزان‌تر

1Inch یک تجمیع‌کننده DEX است که با جمع‌آوری قیمت‌ها از صرافی‌های مختلف، به کاربران کمک می‌کند تا کمترین کارمزد و بهترین نرخ را برای معاملات خود پیدا کنند. این صرافی همچنین استخرهای نقدینگی خود را دارد که کاربران می‌توانند با تأمین نقدینگی، پاداش کسب کنند.

مزایا:

• پیدا کردن بهترین نرخ برای معاملات
• پشتیبانی از تعداد زیادی ارز دیجیتال و بلاک‌چین

معایب:

• عدم امکان خرید ارز دیجیتال با فیات

5 – Binance DEX؛ نسخه غیرمتمرکز بایننس

نسخه غیرمتمرکز بایننس، یعنی Binance DEX، از تکنولوژی بایننس چین بهره می‌برد که به آن اجازه می‌دهد سرعت و توان معاملاتی بالایی داشته باشد. این صرافی از کیف پول‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مختلف پشتیبانی می‌کند و به دلیل کارمزد پایین، مورد توجه کاربران قرار گرفته است.

مزایا:

• کارمزد معاملاتی پایین
• سرعت و توان بالای تراکنش‌ها

معایب:

• محدودیت‌های دسترسی برای کاربران ایرانی

6 – IDEX؛ اولین صرافی غیرمتمرکز قراردادهای هوشمند

IDEX یکی از اولین صرافی‌های غیرمتمرکز بر پایه قراردادهای هوشمند اتریوم است که امکان معاملات سریع و مطمئن را فراهم می‌کند. این صرافی علاوه بر ارائه تجربه مشابه با صرافی‌های متمرکز، به کاربران امکان می‌دهد که با تأمین نقدینگی، درآمد کسب کنند.

مزایا:

• امنیت بالا
• امکان کسب درآمد از طریق Staking

معایب:

• عدم پشتیبانی از معاملات بیت‌کوین

7 – Quickswap؛ صرافی غیرمتمرکز بر پایه Polygon

Quickswap نسخه‌ای از Uniswap است که بر روی شبکه Polygon فعالیت می‌کند. به دلیل استفاده از راهکارهای لایه دوم، این صرافی سرعت بالایی دارد و کارمزد تراکنش‌ها در آن نسبت به صرافی‌های دیگر بسیار کمتر است. Quickswap از بیش از ۲۰۰۰ جفت ارز پشتیبانی می‌کند و طراحی بصری و ساده آن برای کاربران جذاب است.

مزایا:

• سرعت بالای معاملات
• کارمزد پایین

معایب:

• خطر از دست دادن دائمی در برخی معاملات (Impermanent Loss)

در بازار متنوع صرافی‌های غیرمتمرکز، هر پلتفرم ویژگی‌ها و قابلیت‌های خاص خود را دارد. برای انتخاب بهترین صرافی، کاربران باید به عواملی مانند امنیت، کارمزد، سازگاری با کیف پول‌ها، و تجربه کاربری توجه کنند. صرافی‌هایی مثل Uniswap و PancakeSwap برای معامله‌گران تازه‌کار و کاربران عمومی مناسب هستند، در حالی که صرافی‌های مانند 1Inch یا OKX به‌خاطر تجمیع قیمت‌ها و ارائه بهترین نرخ‌ها، برای معامله‌گران حرفه‌ای جذاب‌ترند.

نقاط قوت و ضعف صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

درک مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز به کاربران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد استفاده از این نوع پلتفرم‌ها بگیرند. در ادامه، به بررسی مهم‌ترین مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز می‌پردازیم.

مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز

1 – معماری توزیع‌شده و امنیت بیشتر: یکی از اصلی‌ترین مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز، معماری توزیع‌شده آنهاست که باعث می‌شود معاملات به‌طور مستقیم بین کاربران انجام شود، بدون نیاز به واسطه یا سازمان مرکزی. این ویژگی باعث افزایش امنیت و کاهش خطرات هک و سرقت دارایی‌ها می‌شود.

2 – دسترسی به توکن‌های متعدد: در صرافی‌های غیرمتمرکز، امکان معامله توکن‌های مختلف که به تازگی روی بلاک‌چین عرضه شده‌اند، وجود دارد. این ویژگی به کاربرانی که به دنبال پروژه‌های جدید و توکن‌های پر پتانسیل هستند، کمک می‌کند تا قبل از ورود به صرافی‌های متمرکز، از فرصت‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنند.

3 – ناشناس بودن: کاربران در صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به احراز هویت (KYC) ندارند و به‌صورت ناشناس می‌توانند معاملات خود را انجام دهند. این ویژگی به خصوص برای افرادی که نمی‌خواهند اطلاعات شخصی خود را افشا کنند، جذاب است.

4 – کاهش خطرات امنیتی: از آنجایی که دارایی‌های کاربران به‌طور مستقیم در کیف پول شخصی آن‌ها ذخیره می‌شود و در صرافی‌های غیرمتمرکز ذخیره نمی‌شود، خطراتی مانند هک صرافی و از دست دادن دارایی‌ها به شدت کاهش می‌یابد.

5 – کاهش ریسک طرف مقابل: در صرافی‌های غیرمتمرکز، معاملات به‌صورت مستقیم و بدون نیاز به واسطه انجام می‌شود. این موضوع خطرات ناشی از عدم انجام تعهدات توسط طرف مقابل را کاهش می‌دهد.

6 – جلوگیری از دستکاری قیمت‌ها: برخی از صرافی‌های متمرکز با دستکاری معاملات باعث تغییر مصنوعی قیمت‌ها می‌شوند. در صرافی‌های غیرمتمرکز، این امکان به دلیل نبود یک مرکزیت، بسیار کم‌تر است.

7 – بدون نظارت و محدودیت: صرافی‌های غیرمتمرکز برای کاربران کشورهای تحت تحریم یا محدودیت، مانند ایران، گزینه‌ای مناسب هستند زیرا بر اساس فناوری بلاک‌چین عمل می‌کنند و تحت نظارت یا محدودیت دولت‌ها نیستند.

معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

1 – پیچیدگی در استفاده: برای استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، کاربران نیاز به دانش فنی و مهارت در مدیریت کیف پول‌های رمزارزی و تعامل با قراردادهای هوشمند دارند. کاربران مبتدی ممکن است به دلیل پیچیدگی فرایند، در انجام معاملات با مشکلاتی مواجه شوند.

2 – آسیب‌پذیری‌های قراردادهای هوشمند: امنیت صرافی‌های غیرمتمرکز وابسته به قراردادهای هوشمندی است که توسط تیم‌های توسعه‌دهنده ایجاد شده‌اند. در صورت وجود نقص یا اشکال در این قراردادها، ممکن است کاربران دارایی‌های خود را از دست بدهند.

3 – لیست توکن‌های بررسی‌نشده: هر فردی می‌تواند یک توکن را در صرافی غیرمتمرکز فهرست کند. این موضوع ممکن است باعث کلاهبرداری‌های مختلفی شود. کاربران باید دقت کنند تا توکن‌های جعلی را از توکن‌های معتبر تشخیص دهند.

4 – ریسک نقدینگی: یکی از مشکلات عمده صرافی‌های غیرمتمرکز، کمبود نقدینگی است. این موضوع باعث می‌شود که معاملات در این پلتفرم‌ها گاهی با سرعت کمتری انجام شود و کاربران نتوانند به راحتی دارایی‌های خود را مبادله کنند.

5 – سرعت پایین: تایید معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز زمان‌بر است، زیرا به تأیید ماینرها در بلاک‌چین بستگی دارد. این فرآیند در مقایسه با صرافی‌های متمرکز، زمان بیشتری می‌برد.

صرافی‌های غیرمتمرکز با ارائه امنیت بیشتر، دسترسی به توکن‌های تازه‌عرضه‌شده، و ناشناس بودن، برای بسیاری از کاربران جذاب هستند. اما از طرف دیگر، پیچیدگی استفاده، خطرات مرتبط با قراردادهای هوشمند و مشکلات نقدینگی باعث می‌شود که انتخاب آن‌ها نیازمند توجه بیشتری باشد. با در نظر گرفتن این مزایا و معایب، کاربران می‌توانند تصمیم بگیرند که آیا استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز برای آن‌ها مناسب است یا خیر.

انواع صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

صرافی‌های غیرمتمرکز به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارند و به کاربران امکانات متنوعی برای معامله دارایی‌های دیجیتال ارائه می‌دهند. این دسته‌ها شامل بازارسازان خودکار (AMM)، دفترچه‌های سفارش (Order Book DEXs)، و صرافی‌های غیرمتمرکز تجمیع‌کننده (DEX Aggregators) می‌باشند.

1 – بازارسازان خودکار (AMM)

بازارسازان خودکار (Automated Market Makers) نقش مهمی در اکوسیستم DeFi دارند و به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی، به صورت خودکار و از طریق قراردادهای هوشمند، دارایی‌های دیجیتال را مبادله کنند.

در AMMها، به جای تطبیق مستقیم خریداران و فروشندگان، از استخرهای نقدینگی استفاده می‌شود. این استخرها متشکل از جفت‌ دارایی‌هایی هستند که توسط کاربران تامین شده و به‌صورت خودکار بر اساس الگوریتم‌های مشخص قیمت‌گذاری و معامله می‌شوند. این صرافی‌ها با استفاده از شاخص کل ارزش قفل‌شده (TVL) رتبه‌بندی می‌شوند و معمولاً محبوب‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• Uniswap
• PancakeSwap
• Sushiswap
• Curve

مزایای AMM‌ها شامل نقدینگی گسترده، خودکار بودن معاملات، و امکان معامله انواع توکن‌ها است. اما باید توجه داشت که گاهی کاربرانی که با قراردادهای هوشمند آشنا نیستند، ممکن است با خطراتی مانند از دست دادن دارایی‌های خود مواجه شوند.

2 – دفترچه‌های سفارش (Order Book DEXs)

در صرافی‌های دفترچه سفارش، خریداران و فروشندگان از طریق یک دفتر سفارش معاملات خود را ثبت می‌کنند. در این سیستم، سفارش‌های خرید و فروش برای یک دارایی خاص ثبت و نگهداری می‌شوند و معامله زمانی اتفاق می‌افتد که قیمت‌های پیشنهادی دو طرف به توافق برسد.

انواع دفترچه‌های سفارش:

• دفترچه‌های سفارش روی زنجیره (On-Chain Order Books): تمامی سفارش‌ها و معاملات در شبکه بلاک‌چین ثبت و تایید می‌شوند که این موضوع باعث افزایش شفافیت و امنیت می‌شود.
• دفترچه‌های سفارش خارج از زنجیره (Off-Chain Order Books): در این مدل، سفارش‌ها خارج از زنجیره نگهداری می‌شوند و فقط معامله نهایی در بلاک‌چین ثبت می‌گردد که باعث کاهش هزینه‌ها و زمان تایید می‌شود.

مشکلات DEXهای دفترچه سفارش عمدتاً مربوط به نقدینگی پایین است، چراکه بسیاری از کاربران به دلیل هزینه‌های بالا و زمان‌بر بودن تراکنش‌های زنجیره‌ای، ترجیح می‌دهند به صرافی‌های متمرکز روی بیاورند.

3 – صرافی‌های تجمیع‌کننده (DEX Aggregators)

صرافی‌های غیرمتمرکز تجمیع‌کننده به‌عنوان راه‌حلی برای مشکلات نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز ایجاد شده‌اند. این صرافی‌ها از نقدینگی چندین DEX استفاده می‌کنند تا بهترین قیمت و پایین‌ترین هزینه را برای کاربران فراهم کنند. هدف اصلی این پلتفرم‌ها کاهش لغزش (slippage) و ارائه بهترین قیمت ممکن در کوتاه‌ترین زمان است.

برخی از ویژگی‌های اصلی این نوع صرافی‌ها عبارت‌اند از:

• تجمیع نقدینگی از چندین صرافی برای بهبود شرایط معامله.
• کاهش خطر تراکنش‌های ناموفق و اطمینان از اجرای سریع‌تر و دقیق‌تر معاملات.
• برخی از DEX Aggregatorها حتی از نقدینگی صرافی‌های متمرکز استفاده می‌کنند، بدون اینکه از نظر قانونی به آن‌ها وابسته باشند.

مشهورترین تجمیع‌کننده‌های DEX شامل موارد زیر هستند:

• 1Inch
• Paraswap
• Matcha

هر نوع صرافی غیرمتمرکز، بسته به نیازها و ترجیحات کاربران، مزایا و معایب خاص خود را دارد. AMMها با استخرهای نقدینگی خود امکان معامله خودکار را فراهم می‌کنند، دفترچه‌های سفارش به دلیل شفافیت و امنیت، برای معاملات سنتی مناسب هستند، و تجمیع‌کننده‌ها مشکلات نقدینگی و قیمت‌گذاری را بهبود می‌بخشند. با توجه به نوع معامله و اهداف کاربر، انتخاب صرافی مناسب می‌تواند نقش کلیدی در بهینه‌سازی تجربه معاملاتی داشته باشد.

نحوه استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) برخلاف صرافی‌های متمرکز نیاز به ثبت‌نام و تایید هویت ندارد و این موضوع یکی از دلایل جذابیت این پلتفرم‌ها برای کاربران است. در این بخش، فرآیند گام‌به‌گام استفاده از DEXها توضیح داده می‌شود.

1 – انتخاب بلاک‌چین مناسب

اولین قدم در استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، انتخاب شبکه بلاک‌چین مناسب برای معاملات است. هر صرافی غیرمتمرکز بر اساس یک یا چند شبکه بلاک‌چین فعالیت می‌کند، مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین (BSC) یا پالیگان. هر شبکه دارای توکن بومی مخصوص خود است که برای پرداخت هزینه تراکنش‌ها در شبکه استفاده می‌شود. برای مثال، برای استفاده از صرافی‌های مبتنی بر اتریوم مانند Uniswap، به اتر (ETH) نیاز دارید و برای صرافی‌های مبتنی بر بایننس اسمارت چین، به BNB نیاز خواهید داشت.

2 – انتخاب کیف پول سازگار

برای استفاده از DEXها، نیاز به یک کیف پول دیجیتال سازگار با بلاک‌چین انتخاب‌شده دارید. کیف پول‌ها به شما این امکان را می‌دهند که با قراردادهای هوشمند تعامل داشته باشید و دارایی‌های خود را مدیریت کنید. کیف پول‌های مشهور برای تعامل با DEXها عبارت‌اند از:

• MetaMask: یک کیف پول محبوب برای استفاده در شبکه‌های اتریوم و BSC.
• Trust Wallet: کیف پول دیگری که از شبکه‌های مختلف پشتیبانی می‌کند.
• Coinbase Wallet: مناسب برای کاربران شبکه‌های اتریوم و DAppها.

3 – تأمین کیف پول با توکن بومی

پس از انتخاب کیف پول، مرحله بعد خرید توکن بومی بلاک‌چین مورد استفاده است. این توکن برای پرداخت هزینه‌های تراکنش (گس فی) در هنگام استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز ضروری است. برای مثال، برای استفاده از Uniswap که بر بستر اتریوم اجرا می‌شود، نیاز به اتر (ETH) دارید.

4 – اتصال کیف پول به صرافی غیرمتمرکز

بعد از تأمین کیف پول، باید آن را به صرافی غیرمتمرکزی که انتخاب کرده‌اید متصل کنید. اکثر DEXها با استفاده از برنامه‌های افزودنی مرورگر مانند MetaMask یا برنامه‌های تلفن همراه این امکان را فراهم می‌کنند. به سادگی به وب‌سایت صرافی بروید و گزینه “اتصال کیف پول” را انتخاب کنید.

5 – انتخاب و معامله توکن‌ها

پس از اتصال کیف پول، می‌توانید توکن‌های مورد نظر خود را برای معامله انتخاب کنید. اکثر DEX ها مانند Uniswap یا PancakeSwap رابط کاربری ساده‌ای دارند که به شما اجازه می‌دهد توکن‌های مورد نظر خود را انتخاب کرده و با سایر دارایی‌ها مبادله کنید. توجه داشته باشید که حتماً بررسی کنید که توکن‌های انتخابی شما معتبر باشند و از لیست‌های غیرمعتبر دوری کنید، چراکه در DEXها همه توکن‌ها ممکن است بررسی نشده باشند.

6 – تأیید تراکنش و پرداخت هزینه‌ها

پس از انتخاب توکن‌ها و تعیین میزان معامله، تراکنش را تایید می‌کنید. در این مرحله، هزینه تراکنش (کارمزد گس) که بسته به شلوغی شبکه متفاوت است، از شما کسر می‌شود. برخی از DEX ها مانند Uniswap در شبکه اتریوم به دلیل هزینه‌های گس بالای این شبکه، هزینه‌های بیشتری دارند، در حالی که DEX هایی که روی شبکه بایننس اسمارت چین کار می‌کنند، معمولاً کارمزد کمتری دریافت می‌کنند.

صرافی‌های غیرمتمرکز با ساده کردن فرآیند معاملات و حذف نیاز به احراز هویت، امکان دسترسی آزاد به بازارهای مالی را برای همه کاربران در سراسر جهان فراهم می‌کنند. استفاده از این پلتفرم‌ها نیازمند دانش کافی درباره بلاک‌چین، کیف پول‌ها و نحوه اجرای تراکنش‌ها است. هر کاربری که به دنبال تجربه‌ای بدون واسطه و آزاد در بازار ارزهای دیجیتال است، می‌تواند با استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز وارد این بازار شود.

صرافی غیرمتمرکز؛ گزینه‌ای مناسب برای کاربران ایرانی

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به دلیل حذف واسطه‌ها، بهبود امنیت و عدم نیاز به احراز هویت اجباری (KYC)، به یک راه‌حل مناسب و جذاب برای کاربران ایرانی تبدیل شده‌اند. همان‌طور که در این مقاله بررسی کردیم، DEX ها به کاربران امکان می‌دهند که دارایی‌های دیجیتال خود را به صورت همتابه‌همتا (P2P) و بدون محدودیت‌های مرسوم صرافی‌های متمرکز مبادله کنند. این ویژگی‌ها باعث شده که DEX ها به عنوان یک جایگزین مطمئن برای صرافی‌های متمرکز شناخته شوند، به‌ویژه برای کاربران ایرانی که ممکن است با مشکلات قانونی و محدودیت‌های تحریمی مواجه شوند.

چرا صرافی‌های غیرمتمرکز برای کاربران ایرانی مناسب هستند؟

1 – دور زدن تحریم‌ها و محدودیت‌ها: بسیاری از صرافی‌های متمرکز به دلیل تحریم‌ها از ارائه خدمات به کاربران ایرانی خودداری می‌کنند و حتی دارایی‌های آنها را مسدود می‌کنند. اما در DEXها این مشکل به طور کامل حل شده است. چون این پلتفرم‌ها هیچ‌گونه نظارتی توسط نهادهای متمرکز یا دولتی ندارند و هر فردی از هر جای دنیا بدون محدودیت می‌تواند از خدمات آنها استفاده کند.

2 – حفظ حریم خصوصی و ناشناس بودن: کاربران ایرانی که از صرافی‌های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند، نیازی به احراز هویت یا ارسال اطلاعات شخصی ندارند. این ویژگی باعث می‌شود تا کاربران ایرانی بتوانند بدون نگرانی از ریسک‌های ناشی از افشای هویت یا محدودیت‌های قانونی، معاملات خود را به صورت ناشناس انجام دهند.

3 – دسترسی به دارایی‌های متنوع: یکی دیگر از مزایای مهم صرافی‌های غیرمتمرکز برای کاربران ایرانی، دسترسی به طیف گسترده‌ای از توکن‌ها و ارزهای دیجیتال است. DEXها اجازه می‌دهند که کاربران به سرعت به پروژه‌های جدید و توکن‌های پرپتانسیل دسترسی داشته باشند، حتی پیش از اینکه این توکن‌ها در صرافی‌های متمرکز لیست شوند.

4 – کاهش ریسک‌های امنیتی: دارایی‌های کاربران در DEXها در کنترل خود آنها باقی می‌ماند و نیازی به سپرده‌گذاری در صرافی نیست. این مسئله به شکل قابل توجهی خطرات امنیتی مرتبط با هک یا کلاهبرداری‌های صرافی‌های متمرکز را کاهش می‌دهد. برای کاربران ایرانی که ممکن است به دلیل محدودیت‌ها از حمایت قانونی برخوردار نباشند، این امنیت بیشتر اهمیت دارد.

با توجه به شرایط ویژه‌ای که کاربران ایرانی در بازارهای مالی بین‌المللی تجربه می‌کنند، صرافی‌های غیرمتمرکز به عنوان یک گزینه ایده‌آل برای فعالیت‌های مالی دیجیتال مطرح شده‌اند. این صرافی‌ها با حذف محدودیت‌های مرسوم و ارائه امنیت و ناشناس بودن، به کاربران ایرانی امکان می‌دهند تا با اطمینان و آزادی بیشتر به مبادلات خود بپردازند.

در نهایت، اگرچه صرافی‌های غیرمتمرکز مزایای زیادی دارند، اما نباید از معایب و ریسک‌های احتمالی آن‌ها نیز غافل شد. پیچیدگی‌های فنی، احتمال وجود توکن‌های جعلی و ریسک‌های قراردادهای هوشمند از جمله مواردی هستند که کاربران باید به آن‌ها توجه داشته باشند. با این حال، با افزایش دانش و آگاهی از نحوه استفاده صحیح از این پلتفرم‌ها، کاربران ایرانی می‌توانند از امکانات فراوانی که DEX ها ارائه می‌دهند بهره‌مند شوند.

این موارد نشان می‌دهند که:

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های فناوری بلاک چین، با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود مانند عدم وابستگی به واسطه‌ها، امنیت بیشتر و حفظ حریم خصوصی، جایگاه ویژه‌ای در دنیای ارزهای دیجیتال پیدا کرده‌اند. این پلتفرم‌ها، به‌خصوص برای کاربران ایرانی که با محدودیت‌های بین‌المللی و تحریم‌ها مواجه‌اند، راه‌حلی مناسب برای فعالیت در بازارهای جهانی بدون نگرانی از احراز هویت یا مسدود شدن حساب‌ها ارائه می‌کنند.

با این حال، انتخاب صرافی غیرمتمرکز مناسب نیازمند توجه به معیارهایی چون شهرت، امنیت، تجربه کاربری، یکپارچگی با کیف پول‌ها و کارمزدهای معاملاتی است. کاربران باید با دقت این موارد را بررسی کنند تا با انتخاب صحیح، از مزایای DEX بهره‌مند شوند و از معایب آن مانند پیچیدگی‌های فنی، ریسک‌های امنیتی قراردادهای هوشمند و نقدینگی پایین‌تر در برخی پلتفرم‌ها اجتناب کنند.

در نهایت، هرچند که DEXها امکانات و آزادی بیشتری برای کاربران به ارمغان می‌آورند، اما یادگیری و آشنایی با نحوه استفاده صحیح از این صرافی‌ها و رعایت نکات امنیتی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. صرافی‌های غیرمتمرکز، به‌ویژه برای کاربران ایرانی، می‌توانند گزینه‌ای ایده‌آل و امن برای حضور در بازارهای جهانی ارزهای دیجیتال باشند، به شرطی که با دانش کافی و دقت وارد این فضا شوند.